معرفی استاندارد ISO/IEC 17020
الزامات عمومی برای عملکرد
نهادهای بازرسی
ISO/IEC 17020 یک استاندارد بین‌المللی است که توسط سازمان
بین‌المللی استانداردسازی (ISO) و
کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC) تدوین
شده است. این استاندارد، معیارهایی برای صلاحیت، بی‌طرفی و عملکرد سازگار نهادهای بازرسی
تعیین می‌کند.
🔍 این استاندارد چیست؟
استاندارد ISO 17020 برای سازمان‌هایی طراحی شده که خدمات بازرسی
انجام می‌دهند، مانند:
شرکت‌های بازرسی فنی
نهادهای کنترل کیفیت
مراکز تأیید صلاحیت تجهیزات،
محصولات یا فرآیندها
🎯 هدف ISO 17020 چیست؟
این استاندارد به دنبال
آن است که:
اعتماد ذی‌نفعان (دولت،
کارفرما، مشتری، و عموم مردم) را نسبت به نتایج بازرسی جلب کند
اطمینان دهد که بازرسی‌ها
به‌طور بی‌طرفانه، دقیق، و معتبر انجام می‌شوند
از پایبندی به اصول اخلاقی
و فنی در فرآیند بازرسی اطمینان حاصل شود
🧩 نهادهای بازرسی بر اساس سه نوع دسته‌بندی می‌شوند:
نوع نهاد
توضیح
سطح استقلال
نوع A
نهاد کاملاً مستقل از
طرف‌های ذی‌نفع (سفارش‌دهنده، تولیدکننده و ...)
بالاترین سطح بی‌طرفی
نوع B
بخشی از یک سازمان بزرگ‌تر
که خدمات بازرسی را فقط برای همان سازمان ارائه می‌دهد
مستقل در ساختار، محدود
در مشتری
نوع C
بخشی از یک شرکت که علاوه
بر بازرسی، در فرآیند طراحی، تولید یا بهره‌برداری نیز ممکن است دخیل باشد
استقلال عملیاتی مشروط
به رعایت الزامات بی‌طرفی
📋 الزامات کلیدی ISO 17020:
صلاحیت کارکنان: افراد
درگیر در بازرسی باید آموزش‌دیده و دارای تجربه کافی باشند.
بی‌طرفی و استقلال: سازمان
باید از تضاد منافع پرهیز کند.
مدیریت کیفیت: سازمان
باید سیستم مدیریت کیفیت مستند داشته باشد.
روش‌های بازرسی استانداردشده:
روش‌های فنی باید تعریف‌شده، معتبر و مستند باشند.
مدیریت اطلاعات و محرمانگی:
اطلاعات مشتری باید محرمانه باقی بماند.
✅ چه کسانی باید از ISO 17020 استفاده کنند؟
شرکت‌هایی که خدمات بازرسی
در حوزه‌هایی مانند نفت و گاز، ساخت‌وساز، ماشین‌آلات، تجهیزات صنعتی، ایمنی و محیط‌زیست
ارائه می‌دهند
نهادهایی که می‌خواهند
گواهینامه بین‌المللی دریافت کنند یا برای فعالیت در پروژه‌های بزرگ تأیید صلاحیت شوند
📈 مزایای پیاده‌سازی ISO 17020:
افزایش اعتبار سازمان
بازرسی در سطح ملی و بین‌المللی
بهبود کیفیت خدمات بازرسی
و رضایت مشتریان
تسهیل در دریافت تأییدیه
از نهادهای نظارتی یا کارفرمایان بزرگ
کاهش خطا و ریسک در فرآیند
بازرسی
آمادگی برای دریافت گواهینامه
تأیید صلاحیت از مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران (NACI)
🛠️ چطور می‌توان این استاندارد را در سازمان پیاده‌سازی
کرد؟
تحلیل وضعیت فعلی سازمان
نسبت به الزامات استاندارد
آموزش کارکنان کلیدی در
زمینه الزامات ISO 17020
مستندسازی فرآیندها، روش‌های
اجرایی و فرم‌ها
ایجاد ساختار مدیریتی
مستقل و بی‌طرفانه برای بازرسی
انجام ممیزی داخلی و رفع
نواقص
درخواست گواهینامه از
نهاد تأیید صلاحیت مانند NACI